Spinozadag 2014: Spinoza en Koerbagh - provo’s van de Gouden Eeuw?

Zondag 23 november 2014 van 12.00 tot 15.45 uur

Paradiso, Amsterdam

Spinoza & Koerbagh - provo's van de Gouden Eeuw?

Onder deze titel vragen we op de zevende Spinozadag aandacht voor het Amsterdamse klimaat waarin Spinoza opgroeide en met gelijkgestemden de basis voor zijn filosofie legde. Concrete aanleiding is het verschijnen van twee boeken. In 2013 verscheen Het noodlot van een ketter, waarin Bart Leeuwenburgh het leven en denken van Adriaen Koerbagh, een bekende van Spinoza beschrijft. Koerbagh's radicale opvattingen en provocerende houding brachten hem tot ontzetting van zijn vrienden in het Amsterdamse rasphuis waar hij in 1669 overleed. Een treffende illustratie van de mogelijkheden en beperkingen van de Amsterdamse tolerantie in de Gouden Eeuw. Hoezeer de filosofie van Spinoza, die in dit klimaat tot ontwikkeling kwam van blijvende betekenis is geweest, is uitgebreid besproken door Henri Krop in zijn Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland (2013).

De dag zal tevens worden aangegrepen om het belang van een Spinoza Centrum voor Amsterdam, op of nabij het Mr. Visserplein, voor het voetlicht te brengen. Een plek die het 17e eeuwse Amsterdam in herinnering zal brengen als tolerante stad waar vrijheid van denken en godsdienst van groot belang waren, en waar behalve Spinoza ook Amsterdammers als Koerbagh, Van den Ende, Jelles, Balling, Rieuwertsz, Meyer en Glazenmaker onder de aandacht worden gebracht. Spinoza geldt hierbij als de vlaggendrager voor zijn tijd- en stadgenoten, omdat hij zijn leven en filosofische ontwikkeling niet alleen te danken heeft gehad aan de stad, maar vervolgens ook een warm pleitbezorger is geworden voor intellectuele en godsdienstige vrijheid met het 17e eeuwse Amsterdam als lichtend voorbeeld.

Programma van de dag

De middag wordt geopend door Kajsa Ollongren, wethouder van kunst en cultuur van Amsterdam.

Daarna zal dr. Bart Leeuwenburgh een lezing geven over Koerbagh en de tolerantie in Amsterdam.
Koerbagh die tot de kring behoorde waartoe ook Spinoza kan worden gerekend, eindigde door zijn radicale opvattingen en provocerende houding tot ontzetting van zijn vrienden in het Amsterdamse Rasphuis waar hij in 1669 overleed. Leeuwenburgh is verbonden aan de faculteit wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij was mederedacteur van de Dictionary of Seventeenth and Eighteenth-Century Dutch Philosophers (2003). Hij promoveerde op de Nederlandse ontvangst van Darwins theorie van natuurlijke selectie.

Vervolgens zal dr. Henri Krop een lezing geven over de blijvende betekenis van het gedachtegoed dat in de 17e eeuw door Spinoza en anderen is ontwikkeld. Krop studeerde filosofie en theologie in Leiden en is als universitair hoofddocent geschiedenis van de wijsbegeerte verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 2002 verscheen van hem een vertaling van de Ethica.

Onder leiding van dr. Karianne Marx (docent geschiedenis van de filosofie aan de Universiteit van Utrecht) zullen de sprekers met elkaar in debat gaan en krijgt het publiek gelegenheid vragen te stellen.

Hedy d'Ancona, voormalig minister van Welzijn en Cultuur, zal het debat openen door een column uit te spreken.

De middag wordt opgeluisterd met muziek door Vasile Nedea (cymbaal en accordeon).

Lezingen

• Het openingswoord van wethouder Kajsa Ollongren

1. De lezing van Bart Leeuwenburgh: Waarom heeft de Amsterdamse overheid Adriaan Koerbagh zo hard aangepakt?

• De lezing van Henri Krop: Maatschappijkritiek bij Spinoza
• De column van Hedy d'Ancona: Spinoza en Koerbagh: provo's van de Gouden Eeuw?

Foto's

© Gerard Arninkhof		Frank van Kreuningen © Gerard Arninkhof
Frank van Kreuningen © Gerard Arninkhof		Kajsa Ollongren © Gerard Arninkhof
Kajsa Ollongren © Gerard Arninkhof		Bart Leeuwenburgh © Gerard Arninkhof
© Gerard Arninkhof		© Gerard Arninkhof
Bart Leeuwenburgh © Gerard Arninkhof		Henri Krop © Gerard Arninkhof
Henri Krop © Gerard Arninkhof		Henri Krop © Gerard Arninkhof
Vasile Nedea © Gerard Arninkhof		Vasile Nedea © Gerard Arninkhof
© Gerard Arninkhof		© Gerard Arninkhof
Hedy d'Ancona © Gerard Arninkhof		© Gerard Arninkhof
© Gerard Arninkhof		© Gerard Arninkhof
© Gerard Arninkhof		© Gerard Arninkhof
© Gerard Arninkhof		© Gerard Arninkhof